چند نکته در مورد یادگیری با آموزش الکترونیکی که باید بدانید

آموزش الکترونیکی این امکان را فراهم می کند که فرد در کوتاه ترین زمان ممکن دانش مورد نیاز خود را کسب کنید.  برای آشنایی بیشتر با کاربردهای آموزش الکترونیکی مقاله " کاربردهای نرم افزار آموزش مجازی " را ببینید. با گسترش فناوری اطلاعات و افزایش ابزارهای ارتباط از راه دور، روش های آموزشی نیز دچار تغییر و تحول شده اند. آموزش و به تبع آن نهاد های آموزشی مانند مدارس و دانشگاه ها به موازات اینکه در جهان واقعی از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند، در فضای مجازی نیز اهمیت ویژه ای دارند و نقش مهمی در توسعه علوم و تکنولوژی، رشد سواد اطلاعاتی و رسانه ای فراگیران از همه قشرهای جامعه ایفا می کنند.

از ظهور آموزش الکترونیکی مدت زیادی نمی گذرد، اما یادگیری با آموزش الکترونیکی در همین مدت کم جایگاه مناسبی را در سیستم های آموزشی پیدا کرده است. بدون شک اگر فاکتورهای موثر بر یادگیری در آموزش مجازی شناسایی و مهیا شوند، با اجرای برنامه های آموزشی به روش الکترونیکی، نه تنها از کیفیت اجرای آموزش کاسته نمی شود بلکه با توجه به قابلیت های اجرایی بسیار وسیع این سیستم ها، همه مراحل آموزشی به صورت مطلوب تر و همه جانبه تری اجرا می شود. در ادامه این مقاله به تعدادی از عوامل موثر بر آموزش مجازی پرداخته می شود.

تعریف آموزش الکترونیکی

یادگیری الکترونیکی یا آموزش الکترونیکی در یک تعریف گسترده، هرگونه استفاده از تکنولوژی های وب و اینترنت برای ایجاد تجربه های یادگیری را شامل می شود.

به طور کلی، کلمه آموزش الکترونیکی اصطلاحی عمومی برای توصیف هر گونه آموزش متکی بر ارتباطات الکترونیک برخط شامل جدیدترین فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی می باشد. جامع ترین تعریفی که از یادگیری الکترونیکی می توان ارائه داد، چنین است: کاربرد فناوری اطلاعات برای مدیریت، طراحی، ارائه، انتخاب،تبادل، هدایت و راهبری، پشتیبانی و توسعه ی یادگیری.

برای آشنایی بیشتر با جزئیات تعریف آموزش مجازی و مفهوم آن به سری مقاله های زیر مراجعه کنید.

• درباره آموزش مجازی بخش اول
• درباره آموزش مجازی بخش دوم
• درباره آموزش مجازی بخش سوم

ویژگی های یادگیری با آموزش الکترونیکی

1. تسلط علمی کامل

در آموزش الکترونیکی، اساتید همواره در معرض پرسش و انتقاد و رقابت با دیگران هستند. بنابراین، اگر معلمی بر موضوع آموزش مسلط نباشد، در این نظام آموزشی باقی نخواهد ماند.

2. رویکرد عادلانه به دانش جو ها

توسعه آموزش الکترونیکی و در دسترس بودن آن برای همه اقشار جامعه، قدمی بلند در راستای عدالت اجتماعی در زمینه یادگیری و آموزش است.

3. انعطاف و سازگاری

در یادگیری با آموزش الکترونیکی، سرعت تدریس بر اساس شرایط و استعداد دانش آموز متغیر و قابل تنظیم است. همچنین امکان تکرار مطالب بدون وقفه و اتلاف وقت اضافه وجود دارد.

4. گروه بندی مخاطبان

با وجود ابزارهایی مثل: تعیین محدودیت های خاص برای هر دسته از دانش آموزان، ارزیابی داوطلبان و تعیین نوع دسترسی آنان، و تعریف پیش نیازهای علمی برای دسترسی به محتوای آموزشی سطح بالاتر امکان دسته بندی کاربران در آموزش الکترونیکی وجود دارد.

5. آموزش رایگان

آموزش الکترونیکی با کاهش هزینه های تحصیلی، نبود نیاز به اختصاص هزینه های جانبی مانند ساختمان می تواند شرایط را برای نزدیک شدن به آموزش عمومی رایگان بیشتر فراهم کند. بدین ترتیب اقشار محروم نیز توان پرداخت هزینه های آن را خواهند داشت.

انواع روش های یادگیری با آموزش الکترونیکی

روش های یادگیری با آموزش الکترونیکی را در قالب سه دسته معرفی می کنیم که عبارت اند از:

1. یادگیری شخصی

در این نوع یادگیری، شخص رشته مطلوب خود را انتخاب می کند و در محیط پیرامون خود به ویژه اینترنت، اطلاعات مرتبط با آن را جست و جو می کند و درباره ان تحقیق می کند. سپس سوالاتی را که در آن زمینه برایش پیش می آید را به صورت برون خطی از استادان و کارشناسان آن رشته سوال می کند.

2. یادگیری جمعی

در این نوع آموزش آنلاین، برای افراد شرایطی فراهم می شود که باهم و البته با استادان خود ارتباط برقرار کنند. به عنوان مثال این ارتباط را می توانند از طریق چت فروم برقرار کنند. در این روش، غالباً زمان آغاز و پایان دوره آموزش مجازی برای همه افراد یکسان است.

3. کلاس های مجازی

در این دسته، شرایط کاملاً مشابه کلاس درس واقعی است و حتی در بعضی موارد کلاس های درس فیزیکی نیز برگزار می شوند. در این نوع آموزش از ویدئو کنفرانس و به جای تخته سیاه از ویدیو پروژکتور استفاده می شود. بعضی اوقات برای هر شخص یک کامپیوتر در نظر می گیرند و اموزش آنلاین و ارتباط ویدئویی با استفاده از صفحه نمایشگر و وب کم انجام می گیرد.

این روش به ویژه برای برگزاری کلاس هایی که مربی مربوط به آن به تعداد مورد نیاز وجود ندارد و جابه جایی استاد ها سخت و یا ناممکن است، مفید است؛ به خصوص برای دانشگاه ها. شاخه ای از این دسته در پزشکی از راه دور نیز کاربرد دارد.

مهارت های مورد نیاز معلم ها برای یادگیری با آموزش الکترونیکی

مهارت های مورد نیاز اساتید برای کلاس انلاین به صورت زیر است:

1. درک فلسفه آموزش از راه دور و طی کردن دوره هایی در این حوزه و حضور در یک درس مجازی در نقش دانشجو.

2. مسلط بودن به نرم افزارهای مختلف آموزش و یادگیری (نرم افزار تدریس آنلاین)

3. قدرت برقراری ارتباط با فراگیران از طریق تکنولوژی های ارتباطی جدید

4. واکنش سریع و مناسب و انجام هر کاری که به دانش جویان در کامل کردن یادگیری و تحصیل کمک کند.

پیش نیازهای دانشی و مهارتی برای دانش آموزان در یادگیری با آموزش الکترونیکی

فراگیران باید مهارت کار کردن با وب ( ایمیل، جست و جوی اینترنتی، موتورهای جست و جو گر) کتابچه های راهنما، سامان دهی پوشه ها و فایل هایی که در یک سامانه استاندارد استفاده می شود را داشته باشند.

روش های ارائه محتوا در آموزش الکترونیکی

در یادگیری با آموزش الکترونیکی، محتوا در قالب های زیر ارائه می شوند:

1. کتاب الکترونیکی

کتاب الکترونیکی، پدیده ای تازه است و آمده تا سیستم آموزش و اطلاع رسانی را با دگرگونی هایی اساسی مواجه سازد. کتاب های الکترونیکی صرفا نسخ های الکترونیکی متون مکتوب نیستند، بلکه می توانندصوت و تصویر و ... نیز داشته باشند.

2. چند رسانه ای

چندرسانه ای به کاربرد رایانه به منظور ترکیب و نمایش متن، تصویر، صدا و انیمیشن اطلاق می شود که با استفاده از رابط ها و ابزارهای جست و جو که قابلیت هدایت، تعامل، خلاقیت و تبادل اطلاعات به کاربر می دهند. چند رسانه ای های آموزشی بر یادگیری از طریق حواس مختلف تاکید ویژه ای دارند.

3. فرا رسانه

به طور کلی، فرارسانه اصطلاحی برای بیان میزان تعاملی بودن یک رسانه است

اگر ارتباط بین دو صفحه ی وب از طریق تصویر، صوت یا تصویر متحرک (انیمیشن) باشد، به این ارتباط ، فرارسانه می گوییم.

نکاتی برای ساخت ساختار یادگیری با آموزش الکترونیکی به طور موثر

استفاده از عکس های معنادار

شما چه یک آدم با تجربه در زمینه طراحی یادگیری با  آموزش الکترونیکی باشید، چه تجربه کمی در آن داشته باشید، این را می دانید که همراه با متن به عنوان داده های اولیه، تصاویر به عنوان عناصر مکمل برای ایجاد تاثیر بیشتر و عمیق تر ضروری هستند. برای رسیدن به این هدف لازم نیست طراح بزرگی باشید؛ فقط اطمینان حاصل کنید که از تصاویر مناسب برای محتوای خود استفاده می کنید. بر اساس تحقیقات انجام شده، تصویر درست می تواند کمک کند اطلاعات شش برابر طولانی تر در حافظه حفظ شوند. برای شروع:

• به جای استفاده از بولت ها برای ارائه لیست، می توانید از تصاویر استفاده کنید.
• به جای استفاده از تصاویر کلیپ آرت، ترجیحا عکس ها نگاه و حس حرفه ای تری منتقل می کنند.
• به جای استفاده از تصاویر تصادفی، تصاویر قدرتمند را انتخاب کنید که حس های لازم را ایجاد می کنند؛ به ویژه حس های مثبت مثبت.

یک قالب بدون حواس پرتی و گیج نکننده! طراحی کنید

طراحی همیشه درباره دکوراسیون نیست. طراحی موثر آن چیزی است که باعث می شود دانش آموزان بر روی محتوا و نه دکوراسیون تمرکز کنند. به گفته طراح و نویسنده گرافیک نانسی دوارته، 90٪ از آنچه شما به عنوان یک طراح یادگیری با آموزش الکترونیکی ایجاد می کنید نابود می شود. لازم است به آرامی و با دقت تمام عناصر نامناسب را از بین ببرید. همیشه عاقلانه است که در هنگام ساخت یک قالب برای اهداف طراحی درسی، از حواس پرتی های غیر ضروری که ذهن های یادگیرندگان را منحرف می کنند، اجتناب کنید.

طراحی موثر آن چیزی است که باعث می شود دانش آموزان بر روی محتوا تمرکز کنند.

مطمئن شوید به اندازه کافی فضای سفید وجود دارد

با توجه به طراحان با تجربه و شناخته شده، وجود فضای سفید همانند خود محتوای آموزش الکترونیکی مهم است. فضای سفید به خودی خود کامل است؛ لازم نیست همیشه آن را پر کنید! اهمیت فضای سفید در این است که به آموزگاران کمک می کند درک بهتری از آنچه مهم است و آن چه نیست داشته باشند. همچنین، راه را برای درک بهتر و ارائه ایده ها همراه با طراحی یادگیری موثر فراهم می کند.

محتوا را تفکیک کنید

اشتباه است که همه محتویات را در یک اسلاید قرار دهید. اگر نیاز به ارائه مقدار زیادی محتوا وجود دارد، همیشه توصیه می شود که محتوای را به چند اسلاید تقسیم کنید. علاوه بر اطمینان از قابلیت خوانایی بهتر، مخاطبان حس بهتری به کیفیت محتوا خواهند داشت.

از رنگ ها، هوشمندانه استفاده کنید

رنگ مهمترین عنصر طراحی بصری است؛ این توانایی را دارند که واکنش های دلخواه را در مخاطب هدف به وجود آورند. همیشه توصیه می شود که برای دوره خود، بک گراندهای نرم و ضعیف و رنگ های تیره برای متن استفاده کنید. هرگز عاقلانه نیست که برای محتوای یادگیری در دوره آموزشی رنگ های مختلف و زیادی را اضافه کنید؛ سه رنگ برای حفظ سادگی کافی است و البته دوره شما را برای فراگیران جذاب می کند.

هماهنگی را حفظ کنید

افرادی که تجربه طراحی دوره آموزشی زیادی ندارند اغلب اشتباهی که می کنند، دوره هایی را ایجاد می کنند که دارای تم های رنگی یا الگوهای متناقض هستند. تغییر تم اسلاید باعث می شود که دانش آموزان تمرکز خود را از دست بدهند. در محیط یادگیری با آموزش الکترونیکی، هماهنگی کلیدی است؛ توسعه دهنده eLearning نیاز به استفاده از یک پالت رنگی و هدایت یادگیرندگان به سمت نقاط کانونی و مهم دوره بدون منحرف کردن آنها با عناصر طراحی متناقض دارد. عناصر طراحی دیگر، مانند فونت ها و پس زمینه، نیز مهم هستند.

از این مطمئن شوید که در فضای آموزش الکترونیکی که ساخته اید، تمرکز دانش آموزان حفظ می شود

هنگام طراحی یک دوره الکترونیکی، توجه داشته باشید که هر عنصر باید روی حرکت دادن یادگیرنده به هدف مورد نظر تمرکز کند جدای از  فونت ها و رنگ ها؛ در یادگیری با آموزش الکترونیکی تمرکز شما همیشه باید بر روی هدف اصلی باشد.