تحول در آموزش الکترونیکی دانشگاه‌ها
همایش فناوری‌های نوین در آموزش مجازی
آقای دکتر جابر کریم‌پور
عضو هیئت علمی گروه علوم کامپیوتر دانشگاه تبریز
در این سخنرانی، آقای دکتر کریم‌پور تجربیاتشان در زمینه آموزش تحصیلات تکمیلی را با ما به اشتراک گذاشتند.
هدف ما و نظام آموزشی چیست؟ هدف ما در بیان خیلی ساده تدریس به دانشجو است. همین!
حالا این تدریس چند روش مختلف دارد:
تدریس مستقیم: که در آن استاد به طور مستقیم، در حضور دانشجویان سخنرانی می‌کند و اسلایدهای لازم را ارائه می‌دهد.
تدریس تعاملی: در این نوع تدریس بحث به اشتراک گذاشته می‌شود و شرکت‌کنندگان بایستی در آن مشارکت و تعامل داشته باشند.
تدریس تجربی: یادگیری از طریق شبیه‌سازی و انجام کار عملی در محیط کار صورت می‌گیرد.
تدریس غیرمستقیم: که از طریق تشویق دانش‌پذیر به حل مسئله انجام می‌شود که ما در تحصیلات تکمیلی تاکید زیادی روی این مدل یادگیری داریم.
ویژگی‌هایی که یک کلاس حضوری دارد
- استاد در کلاس حضور دارد.
- تعداد دانشجویان معمولا بالای 15 نفر است.
- جلسات کلاس با برنامه هفتگی مشخص و سیلاب و ترتیب آن معیین می‌شود.
- مدت زمان کلاس بین 1 الی 2 ساعت است.
- ارائه مطالب جدید از طریق سخنرانی صورت می‌پذیرد و دانشجویان فرصت پرسیدن حداکثر دو تا سه سوال را دارند نه بیشتر!
- تاکید بیشتر روی یادگیری از طریق گوش دادن است. ( توجه و سکوت کامل دانشجو در کلاس لازم و مطلوب است. )
- تکالیف و پروژه‌ها در خارج از کلاس انجام می‌شوند.
مشکلات کلاس‌های حضوری
- استاد محور بوده و مهارت سخنرانی استاد خیلی مهم و قابل‌توجه است. امکان دارد یک استاد باسواد باشد ولی مهارت انتقال علم خودبه دانشجوها را نداشته باشد.
- دانشجو مجبور است از استاد، جو کلاس، مکان و زمان اجرای کلاس تبعیت کامل داشته باشد.
- پرسش، پاسخ و ارزیابی همه‌ی دانشجویان فراهم نمی‌شود و با توجه به متفاوت بودن سطح معلومات دانشجویان، امکان گرفتن فیدبک از همه‌ی آنها وجود ندارد.
- نظارت کافی بر کیفیت تدریس وجود ندارد و اساتید سرفصل و طرح درسی مشخصی ندارند.
نکات مهم یادگیری مطلوب و کارآمد
- یادگیری به صورت اجتماعی نه انفرادی
- یادگیری دانشجو محور نه استاد محور
- یادگیری فعال نه غیرفعال
- محتوای کوتاه نه کلاس 90 دقیقه‌ای
- محتوای چندرسانه‌ای نه فقط تمرکز بر کتاب و جزوه
با وجود همه‌ی این مسائل کلاس‌های حضوری مزایایی هم دارند که نمی‌شود از آنها چشم‌پوشی کرد؛ از جمله:
- شخصیت و رفتار استاد، روی شخصیت دانشجویان تاثیر می‌گذارد و استاد الگوی دانشجوهایش است.
- استاد یک مشاور امین برای دانشجو است و دانشجوها اکثرا به داشتن چنین مشاوری نیاز دارند.
- امکان آشنایی و تعامل با سایر دانشجویان
توجه داشته باشید که بهره بردن از این روابط ذکر شده، فقط در محیط دانشگاه و به صورت حضوری امکان‌پذیر است.
چه ما بخواهیم و چه نخواهیم رویکرد دانشجوهای نسل جدید دچار تغییر و تحول شده است؛ در ادامه چند نمونه از این تغییرات را برایتان ذکر می‌کنم:
- اتصال دائم به اینترنت و توانایی انجام چند کار را به طور همزمان دارند.
- تقریبا همه‌ی آنها گوشی هوشمند و تبلت دارند.
- به اینترنت، گوگل، شبکه‌های اجتماعی و منابع اطلاعاتی دسترسی دارند.
- روزانه بخشی از وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های رایانه‌ای و... میگذرانند.
- از دانش سطحی بالایی برخوردارند (در طول جلسات با تکیه بر دانش سطحی خودشان، مسیر را برای فراگرفتن دانش عمیق هموار می‌کنند)
- با هر گوینده‌ای می‌توانند در ارتباط باشند.
- در انتشار اطلاعات مشارکت دارند. ( گاها فقط با یک کلیک ساده )
- با سرفصل‌های جدید و گاها کاربردی درس آشنایی دارند.
- خودآموز هستند. حتی گاهی بعضی از دانشجویان را می‌بینیم که جلوتر از بحث کلاس هستند.
آینده‌ی آموزش به کجا می‌رود؟
یکی از ابزارهای لازم برای شکل‌گیری آینده‌ی آموزش، Moodle است که در ایران هم این سامانه پیاده‌سازی شده است.
امروزه اکثر دانشگاه‌های کشورمان از Moodle استفاده می‌کنند؛ منتها مسئله این است که آنها چگونه از این امکانات استفاده می‌کنند.
دانشگاه‌های ما خواهان آموزش الکترونیکی نیستند، بلکه می‌خواهند آموزش سنتی را به کمک فناوری اطلاعات پیاده‌سازی کنند.
به بیان ساده‌تر دانشگاه‌های ما کلاس مجازی برگزار می‌کنند نه آموزش الکترونیکی!
به عنوان مثال آنچه برایشان اهمیت دارد، تعداد کلاس‌ها و ساعات حضور اساتید در کلاس‌ها است یا اینکه استاد باید در هر جلسه 90 دقیقه صحبت کند ( درست مثل استراتژی آموزش سنتی )، کلاس‌ها باید مطابق برنامه دانشگاه باشند، درس‌ها آفلاین سازی شوند و کلی محدودیت‌های دیگر
همه‌ی این‌ها نمایانگر کلاس مجازی هستند نه آموزش الکترونیکی
حالا پیشنهاد دکتر کریم‌پور در رابطه با این وضعیت چیست؟
پیشنهاد ایشان این است که تا حد امکان کلاس‌ها تعاملی باشند، امتحان فقط امتحان پایان‌ترم نباشد و محتوای الکترونیکی مناسبی برای کلاس تهیه شود. (تهیه‌ی محتوای الکترونیکی خودش یک علم محسوب می‌شود و بسیار مهم است)
دانلود فایل
صفحه اصلی / کلیه همایش های پافکو / همایش فناوری‌های نوین در آموزش مجازی / آقای دکتر جابر کریم‌پور