اسکورم Scorm چیست

موسسات آموزشی در سراسر دنیا اصول و معیارهایی را برای تضمین کیفیت درسها و برنامه های یادگیری الکترونیکی انتخاب می کنند. شرکت ها و صنا یع مرتبط با محصولات یاد گیری الکترونیکی نیز معیارهایی را انتخاب می کنند

از جمله ویژگی‌های مهم SCORM می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. قابلیت تبادل و انتقال محتوا: با استفاده از SCORM، محتوای آموزشی با قابلیت انتقال و تعاملی طراحی و منتشر می‌شود.
2. ارزیابی نتایج آموزش: SCORM به مدرسان و مدیران اجازه می‌دهد تا عملکرد دانشجویان را ارزیابی و پیگیری کنند.
3. انعطاف‌پذیری: این استاندارد امکان توسعه محتوا و انتقال آن بین سیستم‌های مختلف را فراهم می‌کند.
4. تعامل: SCORM امکان تعامل بین استفاده‌کنندگان و محتوا را فراهم می‌کند.
5. از آنجایی که SCORM یک استاندارد بین‌المللی است، توسعه دهندگان، ناشران و کاربران محتوای آموزشی، از آن برای ایجاد انواع محتوای آموزشی و استفاده از آن بطور مؤثر بهره می‌برند.

یادگیری الکترونیکی امروزه یکی از کاربردهای مهم فنآوری اطلاعات و ارتباطات در جهان به حساب می آید و بخش های مختلفی از اجتماع اعم از شرکت ها، صنایع، موسسات آموزشی و مردم علاقمند به یادگیری، با سئوالات و کاربردهای مختلفی از این فنآوری روبرو هستند. در عین حال بدلیل نسبتاً جوان بودن این مبحث در جهان و خصوصاً در ایران نیاز به بررسیهای علمی، تعیین ملاکهای ارزیابی، شناخت ویژگیها و استانداردهای تعیین شده توسط مراجع رسمی جهانی و شناخته شده بسیار جدی است.

از آنجا که صنعت آموزش الکترونیکی LMS روز به روز در حال گسترش است ، برای هماهنگی امور آن ، استاندارد هایی تدوین شده است. ضروری به نظر می رسد که دست اندرکاران آموزش الکترونیکی ، در هر رده ای ، باید با استانداردهای آموزش الکترونیکی آشنا شوند و از آنها در جهت تدوین دوره های آموزشی استفاده کنند تا محصولات آنها از کیفیت و کارایی مطلوبی برخوردار باشد.

بدون رعایت اینگونه استاندارد ها ، ‌اولا کیفیت و کارایی در سطح مطلوب نخواهد بود و ثانیا جابجایی دوره های آموزشی تدوین شده از یک سیستم به سیستم دیگر ، ناممکن و یا مشکل می شود . سازمان های متعددی در زمینه تدوین و انتشار استانداردهای آموزش الکترونیکی نقش دارند و در اینجا فقط تعداد معدودی از آنها را که نقش کلیدی دارند (با آدرس اینترنتی) معرفی می کنیم :

الف) سازمان یادگیری توزیع پیشرفته Advanced Distributed Learning) ADL)

سایت  ADLNET.org       
سازمان ADL یک سازمان آمریکایی و دولتی است که در ترویج آموزش الکترونیکی و تدوین استاندارد ها در این زمینه تحقیقات و فعالیت می کند.
هدف اصلی ADL ، تامین امر دستیابی به آموزش و محتوی درسی ، با کیفیت بالا و مناسب برای هر فرد است تا به این ترتیب امکانات به آسانی در دسترس قرار بگیرد .
اصلی ترین ومعروفترین استاندارد تدوین شدهُ این سازمان، SCORM (مخفف کلمات Shareable Content Object refrence Model ) نام دارد که تلفیقی از برخی از استانداردهای IMS,IEEE و AICC است.
سازمان ADL ضمن یکپارچه سازی و افزودن توضیحات ، مثال ها و اصول بکارگیری آنها را به صورت واضح و کاربردی بیان کرده تا تهیه کنندگان دوره های آموزشی بتوانند از این استاندارد ها به صورت سازگار و یکسان بهره مند شوند و محتوی آموزشی خود را طوری تهیه کنند که اجزای آنها قابل استفاده مجدد نیز باشد.

ب) کمیته CBT صنعت هواپیمایی Aviation Industry Committee) AICC)

     سایت AICC.Org

این کمیته که در سال 1998 تاسیس شد شامل یک گروه بین المللی از متخصصان امور آموزشی است که با استفاده از فن آوری جدید در امر آموزش تحقیق فعالیت می کنند و فعالیت عمده آنها ، آموزش با کامپیوتر برای صنعت هواپیمایی است.
هدف اصلی این کمیته ، تدوین رهنمود ها و خط مشی هایی است که هزینه ( آموزش با کامپیوتر) را بتوان در هر زمان متوقف کرد و در هر زمان مکناسب دیگر ،‌آنرا از همان نقطه پی گرفت.
AICC تاکنون مستندات زیادی را دراین زمینه ، با ذکر پیکر بندی های سخت افزاری و نرم افزاری مربوطه منتشر کرده است که از آن میان  استاندارد مدیریت آموزش با کامپیوتر (CMI) بیشترین مقبولیت و تاثیر را داشته است . به عنوان مثال CMI001 (که اینک به صورت استاندارد در آمده است) راهکارهایی را توصیف می کند که همخوانی محتوی آموزشی را روی سیستم های یادگیری ( Learning Management System ) مختلف تضمین می کند.
از دیگر فعالیت های مستدام این گروه ، ترویج آموزش به صورت تعلیق پذیر ، چه برای سازمان های هواپیمایی و چه برای سازمان های دیگر است.

ج) کمیته استاندارد های یادگیری انستیتو مهندسان برق و الکترونیک 

Institue for Electrical and Eletronic Engineers Learning Technology Standards Committee (IEEELTSC)

انستیتو مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) یک سازمان بین المللی است که استاندارد ها و رهنمود های فنی در زمینه برق ،‌الکترونیک ، کامپیوتر و مخابرات را تدوین می کند .
هم اکنون نیز استاندارد های این سازمان به طور گسترده رعایت و به کار گرفته می شود و آنها تقریبا حالت بین المللی پیدا کرده اند . یکی از فعالیت های عمده کمیته استاندارد های فن آوری یادگیری ( LTSC) ، تعریف مشخصه ها یا استاندارد هایی برای بهترین روش تهیه محتوای آموزشی است که بر اساس آنها می توان یک یک سیستم مدیریت آموزش (LMS) را از نقطه نظر رعایت استاندارد های به کار گرفته شده ، آزمود.

معروف ترین استاندارد این کمیته Learning Object Metadata (LOM) نام دارد. این استاندارد نحوه تعریف و نامگذاری عناصر از منابع مختلف (Metadata) را که در تهیه محتوای آموزشی مورد استفاده قرار گرفته اند ، مشخص می کند. هم اکنون سازمان های ADL و IMS از LOM در زمینه استاندارد نرم افزار آموزش مجازی LMS و مشخصه های خود استفاده می کنند.
 

سایت imsproject.org

IMS کنسرسیومی از فروشندگان و تولیدکنندگانی است که در زمینه تهیه محتوای درسی ،‌دوره های آموزشی و آزمون ها و غیره، تحقیق و فعالیت می کنند و استاندارد های تدوین شده آنها مبتنی بر XML است.
تا کنون این سازمان رهنمود ها و استاندارد هایی نیز برای بهترین روش کار برای ساختار ، نمایش و تعریف مشخصه های فراداده ای (Metadata) مشابه LOM تدوین کرده است.
IMS ، هم چنین رویکرد های نظام مندی را نیز در مورد نحوه تعریف منابع به کار رفتهدر تهیه محتوای آموزش ، نحوه تبادل اطلاعات بین سیستم های مختلف و بالاخره نحوه مدیریت و پشتیبانی این سیستم ها را در چرخه حیاتشان تدوین و ترسیم کرده است.
در دنیای علوم و فن آوری و با پیشرفت سریع و شگفت انگیزی که در این بخش مشاهده می شود، استاندارد مهمترین عامل برای حفظ کیفیت، افزایش اعتماد سرویس گیرندگان و یکسوسازی حرکات موازی دانشگاه ها و سایر منابع تولید علم و نیز شرکت ها و کارخانه های متعدد می باشد.

در مبحث استانداردسازی باید به اهداف زیر برسیم:
-  از دید مشتریان آموزش الکترونیکی، وجود استانداردها باعث حذف نیاز برنامه های مجزا به داشتن واسطهای اختصاصی می گردد. این موضوع، سبب کاهش هزینه ها و در نتیجه افزایش پتانسیل ارائه محصول می شود.
-  از دید تولیدکنندگان، وجود مطالب متنوع آموزشی سبب آزادی عمل آنان در گزینش بهترین مطالب می گردد.
-  از دید آموزش دهندگان، وجود مطالب متنوع آموزشی سبب آزادی عمل آنان  در گزینش بهترین مطالب می گردد. همچنین وجود محیط های استاندارد، سبب افزایش قابلیت انتقال مطالب به یادگیرندگان می گردد.
-  از دید طراحان محیط های آموزش الکترونیکی، وجود استانداردها سبب صرفه جویی در وقت و هزینه کارهایشان می گردد. دلیل این امر، وجود اجزای سازگار و قابل استفاده مجدد می باشد.

 استاندارد اسکورم

SCORM در سیستم آموزش مجازی LMS  یکی از کامل ترین و قوی ترین استانداردها در زمینه تولید محتوای الکترونیکی است.
در واقع در حال حاضر اکثر سیستم های آموزش مجازی LMS یا Learning Management System ها از این استاندارد برخوردار هستند. با وجود این استاندارد در LMS ها اگر محتوایی که اساتید تولید می کنند هم بر همین پایه ایجاد شده باشد می تواند به راحتی بر روی LMS ها نصب و راه اندازی گردد.
یکی از LMS های مطرح و Open Source که در حال حاضر در اکثر کشورهای جهان از جمله ایران در حال استفاده است از این استاندارد یعنی اسکورم SCORM به طور کامل پشتیبانی می کند.

این استاندارد در واقع یک روش و یک منبع کامل برای ایجاد دروس و محتوای آموزشی، اشتراک گذاری، برگزاری آزمون و اعلام و بررسی نتایج و در نهایت گرفتن مدرک را شامل می گردد. در واقع این استاندارد می تواند رابط کاربری دانش آموزان یا دانشجویان، اساتید، سیستم های آموزشی آنلاین و … را شامل شود.
استفاده از این استاندارد امروزه در اکثر نرم افزارهای تولید محتوا مانند Adobe Flash Professional و Adobe Captivate و Adobe connect … نیز مرسوم شده است و اکثر نرم افزارهای تولید محتوا این استاندارد را به صورت کامل پشتیبانی می کنند.