ساختار نرم افزار آموزش الکترونیکی LMS و انواع آن

نیازهای روز افزون مردم به آموزش، عدم دسترسی آنها به مراکز آموزشی، کمبود امکانات اقتصادی، کمبود آموزشگران مجرب و هزینه های زیادی که صرف آموزش می شود، متخصصان را به این فکر وا داشت تا با کمک فناوری های اطلاعات، به دنبال نرم افزار آموزش مجازی lms که هم اقتصادی و هم با کیفیت باشند و هم بتوان با استفاده از آن به طور هم زمان جمعیت کثیری از فرا گیران را تحت آموزش قرارداد. امروزه مفهوم سواد، دیگر توان خواندن و نوشتن نیست. به قول الوین تافلر در قرن بیست و یکم، بی سوادان آنهایی نیستند که نمی توانند بخوانند یا بنویسند بلکه کسانی هستند که نمی توانند یاد بگیرند و بازآموزی کنند.

تحولات سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه اخیر، جهان را با یک بی ثباتی به تعبیر جدید و نیاز همه گیر به بازآموزی و یادگیری مواجه ساخته است. اقدام به صدور گواهینامه بین المللی کاربری رایانه یکی از اقدامات جهانی در زمینه بازآموزی است.
روش های سنتی آموزش، دیگر پاسخگوی این حجم عظیم تقاضا برای آموزش نیست.  نهضت سوادآموزی آموزش الکترونیکی در مدارس به جای سواد اموزی متعارف، به عنوان یک راهکار برای گذر به جامعه اطلاعاتی مطرح شده است، با این تفاوت که اجرای آن به جای بی سوادان جامعه، در میان باسوادترین اقشار باشد.
طبیعی است که نظام آموزش کشور، نخستین مکان اجرایی آن خواهد بود. گری بکر، برنده جایزه نوبل می گوید که سرمایه انسانی 70 درصد سرمایه مملکت است. او ثابت کرد که سرمایه گذاری روی مردم کشور، بسیار پر سود است. مبنای اقتصاد مملکت در دانش، مهارت ها و قابلیت های بالقوه مردم است و باید برای ان ارزش قائل شد. کشور ایران از نظر جمعیتی، جوان ترین کشور جهان محسوب می شود که 70 درصد جمعیت آن زیر 30 سال سن دارند. از سوی دیگر تمایل جوانان به ادامه تحصیلات دانشگاهی افزایش یافته است و با نظام آموزش کنونی، تنها 25 درد از داوطلبان، امکان ورود به دانشگاه را پیدا می کنند بنابراین حضور اهمیت آموزش مجازی یا ال ام اس از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این مساله با توجه به تحولات اخیر جهانی و ورود به عصر اطلاعات که در آن، دانش بالاترین ارزش افزوده را ایجاد می کند، ما را با چالش اساسی مواجه ساخته که تنها با بهره گیری از آموزش الکترونیکی می توان بر آن فائق آمد. به طور کلی هدف ضرورت آموزش الکترونیکی فراهم نمودن امکان دسترسی یکسان ، رایگان و جستجو پذیر در دوره های درسی و ایجاد فضای آموزشی یکنواخت برای اقشار مختلف در هر نقطه و بهینه سازی شیوه های ارائه مطالب درسی به منظور یادگیری عمیق تر و جدی تر است. در چنین فضای اموزشی بر خلاف آموزش سنتی ، افراد به اندازه توانایی خود از موضوعات بهره مند می گردند . (فرهادی 84)

ساختار یک نرم افزار آموزش الکترونیکی LMS (Learning Management System) معمولاً از اجزای زیر تشکیل شده است:

1. پنل مدیریت: این قسمت برای مدیران سیستم و مدرسین ارائه می شود تا بتوانند دوره های آموزشی را مدیریت و نظارت کنند. از طریق پنل مدیریت، مدیران می توانند به دوره ها، دانشجویان، مدرسین، محتوای آموزشی، آزمون ها و پیشرفت های دانشجویان دسترسی داشته باشند.

2. انجمن آموزشی: این قسمت برای برقراری ارتباط بین دانشجویان و مدرسین و اشتراک تجربیات و مطالب آموزشی استفاده می شود. این بخش به کاربران این امکان را می دهد که سوالات خود را مطرح کنند و به سوالات دیگران پاسخ دهند.

3. سیستم مدیریت محتوا: این بخش برای مدیران و مدرسین است که محتوای آموزشی را ایجاد، ویرایش و مدیریت کنند. این ابزار به کاربران این امکان را می دهد که به سادگی محتوای آموزشی، کلاس های مجازی، ویدئوها، تست ها و فایل های آموزشی را ایجاد کنند.

4. سیستم ارزیابی: این بخش برای انجام آزمون ها، تست ها و ارزیابی دانشجویان استفاده می شود. این قسمت به مدیران و مدرسین امکان ارزیابی پیشرفت دانشجویان و ارائه بازخوردهای لازم را می دهد.

پیشینه فناوری آموزش الکترونیکی در جهان

فناوری آموزش الکترونیکی در دهه اول سال 1700 میلادی آغاز شد و هنوز هم در نقاط مختلف دنیا از این شیوه آموزش برای تحصیل استفاده می شود. بهره گیری از فناوری در امر آموزش از اوایل دهه 1900 میلادی و اهمیت آموزش مجازی از سال 1995 شروع شده است.
الف) موج اول (1999-1994) : با ضهور پست الکترونیکی ، مرورگرهای وب، html و مدیا پلیر و ... چهره آموزش مبتنی بر چند رسانه ای ها تغییرات زیادی پیدا کرد. اساسا این نوع آموزش با کمک ابزارهایی چون پست الکترونیکی و اینترنت و به صورت آموزش مبتنی بر رایانه و آموزش مبتنی بر وب ، با کیفیت پایین و به صورت متناوب انجام می گرفت.
ب) موج دوم : (2005-2000) : فناوری های چون جاوا ، کاربردهای وسیع انواع شبکه ها ، خطوط مخابراتی با پهنای باند وسیع، طراحی وب سایت های پیشرفته و... انقلابی در صنعت آموزش به وجود اورد و آموزش تحت وب را به آموزش واقعی بسیار نزدیک ساخت. ارائه محتوای دوره در محیط های آموزشی چند بعدی و ارائه خدمات پیشرفته و باکیفیت به فراگیران و همچنین تعریف و ارائه استانداردهای آموزش الکترونیکی از ویژگی های این دوره به شمار می آیند.
یکی از دانشگاه های پیشگام در آموزش الکترونیکی دانشگاه MIT است که در سال 2001 اعلام کرد قصد دارد محتوای دروس بعضی کلاس های خود را به صورت آزمایشی روی اینترنت قرار دهد . جامعه علمی جهانی از این تصمیم بهت زده شد. مجریان این طرح ، با هدف افزایش مهارت دانش اموختگان و برای تبادل اطلاعات و بهبود روش های تدریس در دانشگاههای سراسر جهان، طرح را اجرا کردند. اما برای اکثر مراکز آموزشی تعجب آور بود که دانشگاهی با چنین موقعیتی که معمولا تمام فرصت های تحصیلی درآن ، از سال قبل رزرو شده و بابت هر دانشجو سالانه 41000 دلار شهریه دریافت می کند، چه احتیاجی با انتشار مطالب کلاس های درسی خود بر روی اینترنت دارد.
"آن مار گوییس" یکی از مدیران ارشد دوره های نرم افزار آموزش مجازی lms دانشگاه MIT می گوید: هدف اصلی ما مبارزه با انحصار علم در سراسر جهان بوده است. در حال حاضر تنها کسانی که بتوانند مبالغ هنگفتی را هزینه کنند به منابع علمی دسترسی کامل دارند و این وضعیت باید روزی اصلاح شود . خواندن این دروس منجر به گرفتن مدرک MIT تمی شود ، ولی برای افراد علاقنمد و طالب علم ، بسیار مفید است . مطالب درسی که شامل امتحانات ، جزوات اموزشی و منابع دیگر است ، به صورت فایل های PDF در سایت دانشگاه  MIT قرارگرفته اند . نکته جالب اینکه اجازه ترجمه مطالب به زبان های مختلف در سراسر جهان داده شده است . در سال گذشته بر اساس آمارهای منتشره ، کانادایی ها با بیش از 5 الی 3 میلیون مراجعه ، بزرگترین جامعه مخاطبین دوره های MIT بودند. این دانشگاه طرح آموزش الکترونیکی خود را به نام OCW از سال 2002 رسما اجرا کرد.

فناوری آموزش الکترونیکی

آموزش الکترونیکی یا ال ام اس در برگیرنده یک مجموعه تکنولوژی هایی است که در ذیل به آن می پردازیم :
1) نرم افزارهای کاربردی عمومی : شامل Word ، پایگاه داده ها ، صفحات گسترده ، تحلیل های اماری کمی و کیفی
2) تکنولوژی های ارائه : شامل Powerpoint ، پروژکتورهای دیجیتالی و وایت بردهای تعاملی
3) کنفرانس های رسانه ای کامپیوتر : شامل ایمیل ، بردهای مباحثه ، ابزارهای چت ، فعالیت های مشارکتی و بولتین بورد
4) چند رسانه ای ها: سبک ها و ترجیحات یادگیرندگان را مورد توجه قرار می دهد که شامل متن ، تصویر ، عکس ، انیکیشن ، فیلم ، ویدئو و صدا است
5) سنجش به کمک رایانه که برای تست های عینی و ارائه بازخورد فوری مناسب می باشند .
6) یادگیری به کمک و بر مبنای رایانه : کاربرد رایانه یادگیری را حمایت می کند و بیشترین استفاده برای آموزش های الکترونیکی (ال ام اس) است که می تواتند متن ، انیمیشن ها ، صدا و ویدئو و آزمون ها و بازخورد را با هم در یک ساختار جدید ترکیب کند .
7) کنفرانس های صوتی و تصویری که از طریق خطوط تلفن وب کنفرانس ها برگزار می شود همچنین نشست های شبکه ای این امکان را فراهم می کند که به طور همزمان ، کنفرانس ، تدوین متون ، ارتباط از طریق چت و غیره برقرار شود .
8) فرایندهای صوتی و تصویری ارائه شده از طریق وب که موجب فراهم سازی مسائلی که نمایش آن مشکل است ، می شود.
9) شبیه سازی و مدل ها که تمرین های کاربردی و مربوط به زندگی واقعی در یک محیط امن را فراهم می سازد .
10) بازی ها و دنیا های کوچک که دانش اموزان را قادر می سازد در طول تجربیات خود در بازی ها یاد بگیرند که مانند یک شبیه سازی در یک محیط خاص است که سناریوی آن نوشته شده است.
11) ابزارهای تصویرگری : ارائه داده ها در یک مجموعه تصویری
هر کدام از این فناوری ها به صورت جدا به کار می روند و اگر با هم هم به کار روند قوت واقعی آموزش الکترونیکی را نشان می دهند ( لیتلجان وهیگین ، 2003)

انواع سیستم های آموزش الکترونیکی چیست ؟

در یک تقسیم بندی کلان می توان آموزش الکترونیکی را در دو سطح بیان داشت:
الف ) آموزش الکترونیکی به صورت online (Network Based Learning)
ب ) آموزش الکترونیکی به صورت offline (Training CD & e-book)

الف ) آموزش Online

به کلیه برنامه ها و فعالیت ها و خدمات آموزشی که از طریق شبکه وب به صورت Online ( همیشه در دسترس) یار وی خط بودن بی وقفه ارائه می گردد ، آموزش Online می گویند.
به عبارت دیگر آموزش Online به آن دسته از آموزش های از راه دور گفته می شود که به وسیله مجموعه وسیعی از نرم افزارهای کاربردی و روش های آموزش های مبتنی بر فناوری و شامل آموزش های رایانه ای، وب، اینترنت و همچنین مدرسه ، کلاس و دانشگاه مجازی می باشد.

ب) یادگیری Offline

بخشی از آموزش های الکترونیکی که بدون استفاده از شبکه وب و با تولید سی دی های آموزشی انجام می گیرد آموزش Offline گویند. از ویژگی های آموزش  Offline آموزش خودکار یا خودآموز بودن بدون ارتباط مستمر با معلم ، محدودیت دسترسی به منابع و عدم بهره مندی از امکاناتی همچون چت کردن (teleconference)  می باشد. آموزش Offline  در دوسطح انجام می گیرد:
الف) سطح آموزش عمومی
ب) سطح آموزش اختصاصی (عبادی 1383)